آپارات

کلیپ امر به معروف از امام خامنه ای

آپارات

ویژه برنامه کلام شیوا با سخنرانی آیت الله سیدمرتضی حسینی شیرازی از شبکه جهانی امام حسین علیه السلام

آپارات

آیت الله محمدعلی جاودان، استاد درس اخلاق حوزه علمیه تهران در ششمین جلسه از سلسله نشستهای واجب فراموش شده *** به همت مجموعه فرهنگی رهپویان معروف مشهدمقدس rmarof.com/fa

آپارات

دست هایی در حال تلاش برای گسترش فساد هستند دانشجویان ، کاسب ها، کارمندان، هنرمندان، روحانیان، باید امر به معروف و نهی از منکر کنند، این واجب و مسولیت شرعی و انقلابی همه است امام خامنه ای /جنبش حیا

آپارات

میخاهم این واجب فراموش شده اسلام را به یاد شما بیاوردم: امربه معروف و نهی از منکر. این واجب تضمین کننده حیات طیبه در نظام اسلامی است. مرحله عمل امروز به عهده حکومت است ولاغیر اما گفتن به زبان بر همه واجب است بدون ملاحظه! مامورین انتظامی و قضایی باید از آمر و ناهی شرعی دفاع کنن امام خامنه ای /جنبش حیا/

آپارات

پاسخ به شبهه احتمال خطر در امربه معروف و نهی از منکر مشاهده این کلیپ را به همه دوستانی که دغدغه احیا این فریضه دینی را دارند، توصیه می کنیم. تلویزیون اینترنتی آرمان /انعکاس واقعیت ها در افق آرمان ها/

۶ روش کاربردی برای امر به معروف و نهی از منکر موثر درجامعه ساده، صریح، تاکیدی، تاییدی و ... مشاهده این کلیپ را به همه دوستانی که دغدغه احیا این فریضه دینی را دارند، توصیه می کنیم. تلویزیون اینترنتی آرمان /انعکاس واقعیت ها در افق آرمان ها

آپارات

خودداری از امر به معروف و نهی از منکر

• رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) این مصیبت را برای مسلمین بزگترین خطر اجتماعی شناخته است و به مردم فرمودند: چه خواهید کرد موقعی که زنان شما دچار فساد اخلاق شوند و جوانان شما به گناه آلوده گردند و از فریضه ی امر به معروف و نهی از منکر خودداری کنند؟! عرض شد: یا رسول الله آیا چنین وضعی برای مسلمین پیش می آید؟! فرمودند: بلی و بدتر از آن. فرمودند: چه خواهید کرد موقعی که مردم را به گناه امر کنید و از نیکیها نهی نمایید؟!عرض کردند یا رسول الله آیا چنین وضعی پیش می آید؟! فرمودند: بلی و بدتر از آن، سپس فرمودند : چه خواهید کرد وقتی در نظر شما نیکیها گناه و منکر شناخته شود و منکرات و گناهان را نیک و پسندیده بدانید؟!

منبع: قرب الاسناد،ص26

• رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرموده اند : روزگاری بر مردم می آید که سنت های سعادت بخش در جامعه بدعت تلقی می شود و بدعتها سنت، بردبارانشان فریبکار و حیله گران بین مردم بردبار شناخته می شوند.

منبع: سفینه1،((زمن)) ،ص557

• حضرت امام علی (علیه السّلام) درباره ی محیط فاسد فرموده اند: گناهکاری و ناپاکی در آن جامعه از اوصاف عادی مردم شده و کفّ نفس و پاکدامنی باعث شگفتی گردیده است.

منبع: غررالحکم،ص457

• حضرت امام علی (علیه السّلام) فرموده اند : وقتی محیط اجتماع آلوده و ناپاک شد سجایای انسانی و فضائل اخلاقی بی رونق و زیان آور می شود و برعکس رذائل و ناپاکی در جامعه رایج و سودبخش می گردد.

منبع: ابن ابی الحدید،ج2، کلمه ی 125،ص270

• رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) به بعضی از کوکان نظر کرد و فرمودند: وای بر فرزندان آخر زمان از روش پدرانشان. عرض شد یا رسول الله از پدران مشرک آنها ؟ فرمودند: نه، از پدران مسلمانشان که چیزی از فرائض دینی را به آنها یاد نمی دهند، و اگر فرزندان، خود از پی فراگیری بروند منعشان می کنند و تنها از این خشنودند که آنها درآمد مالی داشته باشند هر چند ناچیز باشد. سپس فرمودند: من از این پدران بری و بیزارم و آنان نیز از من بیزارند.

منبع: مستدرک، ج2،ص625

• حضرت امام صادق (علیه السّلام) فرموده اند : آنکس که خاطرات شخصی خود را از دل نزداید، و از خطرات نفسانی و شهوی خویش فارغ نشود، افکار شیطانی را از خود نراند، و در پناه خداوند بزرگ نرود، شایسته نیست مردم را امر به معروف و نهی از منکر نماید.

منبع: محجة البیضاء، ج4،ص109

منبع:www.ez12.persianblog.ir

• امام صادق (علیه السّلام) موثرترین راه فراخوانی به خیر و نیکی را دعوت عملی می داند و می فرمایند: دعوت کننده ی مردم باشید اما نه با زبان ، بلکه با پارسایی ، تلاش ، نماز و نیکی، که این رفتارها خود دعوت کننده هستند.

منبع : کافی، چاپ اسلامیه ، ج3 ، ص 128

• حضرت علی (علیه السّلام) در وصیت خود به امام حسن (علیه السّلام) و امام حسین (علیه السّلام) که در واقع وصیتی به همگان است، می فرمایند : امر به معروف و نهی از منکر را ترک نکنید که افراد شرور و بدکار جامعه بر شما مسلط می شوند و آن گاه هر چه دعا کنید به اجابت نرسد.

منبع : نهج البلاغه، ترجمه دکتر علی شیروانی ، نامه ی 47

• امام باقر (علیه السّلام) می فرمایند : امر به معروف و نهی از منکر فریضه ی بزرگ الهی است که همه ی واجبات با آن برپا می شود و به وسیله ی آن امنیت برقرار می گردد، کسب و کار مردم حلال و حقوق افراد تأمین می شود و در سایه ی آن آبادانی می آید و از دشمنلان انتقام گرفته می شود و کارها رو به راه می گردد.

منبع : وسائل الشیعه ، ج 11، باب اول ، حدیث 6، ص 395

ايمان به خدا، ايمان به پيغمبران، ولايت و محبت اهل بيت پيغمبر، نماز، روزه، زكات، خمس، حج، جهاد، احسان و نيكى به پدر و مادر، صله رحم، تحصيل علم و دانش، وفاى به عهد، صدق و راستى، اداى امانت، عفت و پاكدامنى، تواضع و فروتنى، حيا، صبر، جوانمردى، كرم، ايثار، تقوا، عدالت، نوع پرورى، دوست داشتن بندگان خدا، خوبى معاشرت با مردم، خوش سلوكى با اهل و عيال، تربيت اولاد، اعانت و يارى مظلومين و ستمديدگان، نگهدارى راز و سرّ مردم، نگاهدارى يتيمان، كفالت بيوه زنان و عَجَزَه و ناتوانان، پرستارى و عيادت بيماران، مواسات با فقيران، رحم آوردن بر ضعيفان، احترام كردن از پيران، تشويق و توقير نيكان و خدمتگزاران، سپردن مشاغل اجتماعى به اهل لياقت و شايستگان، سير كردن گرسنگان، سيراب كردن تشنگان، سوار كردن پيادگان، همكارى با اخبار و نيكان، تحصيل روزى حلال و تهيه شغل و كسب و كار، توسعه دادن بر اهل و عيال، يادگرفتن صنعتهايى كه براى جامعه لازم است، اقتصاد و ميانه روى در مخارج زناشويى و ازدواج، نظافت و پاكيزگى و رعايت بهداشت، قرض دادن، حوايج بندگان خدا را برآوردن، انواع خيرات و مبرّات از قبيل تأسيس دارالمساكين و دارالايتام و دارالعجزه و بيمارستان و درمانگاه، سعى در آسان كردن زندگى بر مردم، كوشش در بسط و توسعه علم و فرهنگ و بالا بردن سطح علم و اخلاق جامعه، تهيه كار براى اشخاص بيكار، اصلاح ذات البين، حضور در مساجد و جماعات و مجامع دينى و علمى و تعظيم از شعائر مذهبى، دفع شرّ از مسلمانان، آماده بودن براى دفاع از حدود و مرزهاى كشور اسلامى، تسليم بودن در برابر مقررات و احكام الهى، هدايت و راهنمايى و نصيحت و خيرخواهى مردم، عفو و گذشت و امر به معروف و نهى از منكر.

سایت آیت الله صافی

امر به معروف و نهى از منكر يكى از تكاليف اجتماعى است كه در بعض موارد با همت و اقدام يك نفر انجام مى پذيرد و در بعض مواقع، موقوف به قيام چند نفر، بلكه محتاج به اقدام و همكارى يك جمعيت و امّت است. پس نمى توان اقدام يك نفر را در همه موارد كافى شمرد و از ديگران تكليف را ساقط دانست; زيرا اوّلا: همكارى و همصدا شدن ديگران با آن كس كه امر به معروف و نهى از منكر مى كند، باعث كمال تأثير و حصول مقصود است. اگر هزار نفر در يك موضوع موافق يكديگر اظهارنظر كنند از حيث اثر با نظرى كه يك نفر اظهار نمايد يكسان نيست.

و ثانياً: بيانات اشخاص و طرز اداى مطالب و سليقه هايى كه در اين موارد اعمال مى شود در تأثير، تفاوت دارد. بسيار اتفاق افتاده كه شخصى از مواعظ و نصايح طولانى يك نفر متنبّه نشده، ولى با يك كلمه كه از ديگرى شنيده فوراً متنبّه و بيدار گرديده است

كارهايى را كه بشر براى رسيدن به نتايجى انجام مى دهد يا از كارهايى است كه شخصيت فاعل و انجام دهنده در رسيدن به نتيجه، دخالتى ندارد و هر كس آن كار را انجام دهد به آن نتيجه نايل مى شود و يا از كارهايى است كه شخصيت فاعل و انجام دهنده، در حصول نتيجه يا كمال آن مؤثّر و دخيل است; مانند امر به معروف و نهى از منكر كه شخصيت اشخاص و تعينات آنها در حصول كمال موفقيت و تماميت فايده و نتيجه آن بسيار مؤثّر است.

اگر مالك يك ده كشاورزان ده، يا صاحب يك كارخانه، كاگران كارخانه و يا يك عالم روحانى و يك شخص متنفذ در محيط نفوذ خود، يا يك رئيس اداره، كارمندان اداره و يك افسر، نفراتى را كه تحت سرپرستى او هستند و يا يك نفر رئيس دولت، بلكه بالاتر، يك نفر پادشاه تمام افراد كشورى را كه بر آنها پادشاهى مى كند امر به معروف و نهى از منكر نموده دعوت به خير و اصلاح و درستى نمايد با امر به معروفى كه يك فرد عادى مى نمايد از حيث اثر تفاوت بسيار دارد به هر قدر كه يك كارگر كارخانه با رئيس آن و يك رعيّت ده با مالك ده، يك نفر سرباز با يك سپهبد و يك فرد عادى با يك عالم عاليمقام روحانى متفّذ و يك پادشاه مقتدر، به حسب ظاهر فرق دارند به همان اندازه تأثير كلام و نفوذ كلمه آنان در دلها فرق مى كند.

سوره حج آیه 41 و 42 , 43 , 44 : { الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فىِ الْأَرْضِ أَقَامُواْ الصَّلَوةَ وَ ءَاتَوُاْ الزَّكَوةَ وَ أَمَرُواْ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْاْ عَنِ الْمُنكَرِ وَ لِلَّهِ عَقِبَةُ الْأُمُورِ(41)
وَ إِن يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَ عَادٌ وَ ثَمُودُ(42)وَ قَوْمُ إِبْرَاهِيمَ وَ قَوْمُ لُوطٍ(43)وَ أَصْحَابُ مَدْيَنَ وَ كُذِّبَ مُوسىَ‏ فَأَمْلَيْتُ لِلْكَفِرِينَ ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ فَكَيْفَ كَانَ نَكِيرِ(44) }   41 آنها كسانى هستند كه اگر در زمين قدرتشان دهيم ، نماز را برپا میدارند و زكات می دهند و امر به معروف و نهى از منكر مینمايند و (از هيچ كس جز خدا نمی ‏ترسند چون می دانند كه) عاقبت كارها به دست خداست.42 اگر تو را تكذيب می ‏كنند، پيش از آنها نيز قوم نوح و عاد و ثمود پيامبرانشان را تكذيب كردند.43 همچنين قوم ابراهيم و قوم لوط، پيامبران خود را تكذيب نمودند.44 و نيز اصحاب مدين و موسى تكذيب شدند. به كافران مهلت دادم، آن گاه مجازاتشان كردم و ديدى كه چگونه مجازات سختى نمودم‏.

سوره لقمان آیه 17 : { يَابُنىَ‏َّ أَقِمِ الصَّلَوةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنكَرِ وَ اصْبرِْ عَلىَ‏ مَا أَصَابَكَ إِنَّ ذَالِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُور }  [لقمان به پسرش نصيحت كرد:] پسرم! نماز را برپا دار و مردم را به كار پسنديده وادار و از كار زشت بازدار { امر به معروف و نهى از منكر كن } و بر آنچه [از مشكلات و سختی ‏ها] به تو می ‏رسد شكيبايى كن، كه اينها از امورى است كه ملازمت بر آن از واجبات است. (17)

سوره آل عمران آیه 104 : { وَ لْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلىَ الخَْيرِْ وَ يَأْمُرُونَ بِالمَْعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَ أُوْلَئكَ هُمُ الْمُفْلِحُون‏ }بايد گروهى از شما باشند كه مردم را بسوى خير دعوت نمايند و امر بمعروف و نهى از منكر كنند و اينگونه افرادند كه رستگارند.اين گروه تماما رستگارند.(در تفسير صافى نقل می ‏كند از كتاب كافى كه فرمود حضرت صادق- عليه السّلام-: امر به معروف و نهى از منكر واجب است بر آنان كه سخنشان پذيرند و توانا و دانا باشند به نيك و بد ؛ نه هر ناتوان و نادان كه خود تشخیص خوب از بد نداده. پس بايد اول خود را بسازد بعد به سازمان ديگران پردازد)

سوره آل عمران آیه 110 : { كُنتُمْ خَيرَْ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لَوْ ءَامَنَ أَهْلُ الْكِتَابِ لَكاَنَ خَيرًْا لَّهُم مِّنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَكْثرَُهُمُ الْفَاسِقُون‏ } شما بهترين امتى هستيد از ميان مردم پديد آمده، كه امر به معروف و نهى از منكر می ‏كنيد و به خدا ايمان داريد. اگر اهل كتاب نيز ايمان بياورند برايشان بهتر است. بعضى از ايشان مؤمنند و بيشتر آنها فاسقند.

{ ترجمه و شرح آیه 110 سوره آل عمران } : شما بهترين امتى بوده‏ ايد كه بر مردم ظاهر شده است، امر به معروف می ‏نمائيد و نهى از منكر می ‏كنيد و به خداوند ايمان داريد، اگر اهل كتاب ايمان می ‏داشتند برايشان بهتر بود ، برخى از آنان مؤمنند و بيشترشان نافرمانند. (و چون مؤمنين را به اتّفاق و با هم بودن امر و از تفرقه و جدايى نهى نموده اكنون متّفقين از ايشان را كه در ارشاد و راهنمايى سعى و كوشش دارند ستوده ميفرمايد:) شما بهترين امت و گروهى (ائمه و پيشوايانى) هستيد كه براى مردم آشكار شده ‏ايد، به معروف و پسنديده (طاعات) امر و از منكر و ناشايسته (معاصى) نهى ميكنيد، و به (توحيد و عدل و دين) خدا ايمان داريد، و اگر كتاب داران (يهود و نصارى مانند شما بوحدانيّت و يگانگى خدا و برسالت و پيغمبرى رسول خدا و بدين اسلام) ايمان آورند هر آينه (از كفر و نگرويدن) بر ايشان بهتر بود (در دنيا و آخرت نيكبخت مي شدند در دنيا از قتل و خونريزى و زد و خورد و گرفتارى و در آخرت از عذاب جاودان رهايى مييافتند) برخى از آنان (مانند عبد اللَّه ابن سلام از يهود و نجاشى از نصارى) ايمان آورده (مسلمان شده) و بيشترشان از راه حقّ بيرون رفته و گناهكاراند (مولى محسن فيض كاشانى (رحمة اللَّه) در تفسير صافى از تفسير علىّ ابن ابراهيم قمىّ «عليه الرحمة» نقل كرده كسى نزد حضرت صادق (عليه السّلام) قرائت نمود: كنتم خير امة حضرت فرمود: بهترين امت امير المؤمنين و حسن و حسين و فرزندان علىّ «صلوات اللَّه و سلامه عليهم» را ميكشند؟! قارى و خواننده آيه گفت: فداء تو گردم چگونه فرود آمده؟ فرمود: خير ائمة اخرجت للنّاس، آيا نمی ‏بينى خدا آنها را ستوده به اينكه امر بمعروف و نهى از منكر ميكنيد و بخدا ايمان داريد. و از تفسير محمّد ابن مسعود عياشى (رحمة اللَّه) روايت نموده: از حضرت صادق (عليه السّلام) رسيده كه اين آيه بر محمّد صلّى اللَّه عليه و آله درباره آن بزرگوار و خصوص اوصياء فرود آمده پس فرمود: انتم خير ائمة اخرجت للناس تأمرون بالمعروف و تنهون عن المنكر بخدا قسم جبرئيل اين چنين آن را فرود آورده، و جز محمّد صلّى اللَّه عليه و آله و اوصياء او (عليهم السّلام) را قصد نكرده و نخواسته است. ناگفته نماند: مقصود از اين روايت و مانند آن آنست كه جبرئيل هنگامى كه اين آيه را فرود آورده خير امة را به خير ائمة تفسير و بيان نموده نه آنكه تحريف و تغييرى در آن شده باشد يعنى جبرئيل خير ائمة آورده و مردم خير امة ميخوانند).

آل عمران آیه113 و 114 : { لَيْسُواْ سَوَاءً مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ قَائمَةٌ يَتْلُونَ ءَايَاتِ اللَّهِ ءَانَاءَ الَّيْلِ وَ هُمْ يَسْجُدُونَ(113)يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الاَْخِرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَ يُسَارِعُونَ فىِ الْخَيرَْاتِ وَ أُوْلَئكَ مِنَ الصَّالِحِينَ(114) } اهل كتاب همه يكسان نيستند. گروهى به طاعت خدا ايستاده‏ اند و آيات خدا را در دل شب تلاوت می ‏كنند و سجده به جاى می ‏آورند. (113)و به خدا و روز رستاخيز ايمان دارند و امر به معروف و نهى از منكر می ‏كنند و در كارهاى نيك شتاب می ‏ورزند و از جمله صالحانند. (114).

سوره اعراف آیه 157 : { الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبىِ‏َّ الْأُمِّىَّ الَّذِى يجَِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِندَهُمْ فىِ التَّوْرَئةِ وَ الْانجِيلِ يَأْمُرُهُم بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنهَْئهُمْ عَنِ الْمُنكَرِ وَ يحُِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَ يحَُرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَئثَ وَ يَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْأَغْلَالَ الَّتىِ كاَنَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ ءَامَنُواْ بِهِ وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُواْ النُّورَ الَّذِى أُنزِلَ مَعَهُ أُوْلَئكَ هُمُ الْمُفْلِحُون‏ } 157. «آنهايى كه از پيامبر امّىِ خداوند پيروى می ‏كنند، پيامبرى كه اوصاف و مشخّصات او را در تورات و انجيل كه كتاب دينى آنها و در اختيارشان است می ‏خوانند، [خواهند ديد كه‏] اين پيامبر، مردم را به عمل نيكو فرمان می ‏دهد و از بدى باز می ‏دارد {  آنانرا امر بمعروف و نهى از منكر ميكند. }، چيزهاى پاكيزه را بر آنها حلال و ناپاكها را بر آنها حرام اعلام می ‏كند و بارهاى سنگين قيود و تكاليف [خرافى گذشته‏] را از دوش آنها برمی ‏دارد، پس كسانى كه به او ايمان آورند و احترامش را پاس دارند و او را در راه دين خدا يارى كنند و از نورى كه بر او نازل شده پيروى نمايند، آنها مسلّماً از رستگارانند.»

سوره توبه آیه 67 : { الْمُنَافِقُونَ وَ الْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُم مِّن بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنكَرِ وَ يَنهَْوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَ يَقْبِضُونَ أَيْدِيهَُمْ نَسُواْ اللَّهَ فَنَسِيهَُمْ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَسِقُون‏ } مردان منافق و زنان منافق، همه همانند يكديگرند. به كارهاى زشت فرمان می ‏دهند و از كارهاى نيك جلو می ‏گيرند و دست خود را (از انفاق در راه خدا) می‏بندند و چون خدا را فراموش كردند خدا نيز آنها را فراموش كرد (يعنى به خود واگذاشت تا از هر سعادت محروم شوند)، در حقيقت منافقان بدترين زشتكاران عالمند.

منبع: پایگاه اینترنتی احادیث

سوره قلم آیه 4 : { وَ إِنَّكَ لَعَلىَ‏ خُلُقٍ عَظِيم‏ } ( ای پیغمبر ) تو داراى خُلق عظيم و اخلاق بسيار نيكو هستى‏.

سوره بقره آیه 119 : { إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقّ‏ِ بَشِيرًا وَ نَذِيرًا وَ لَا تُسَْلُ عَنْ أَصحَْابِ الجَْحِيم‏ }  (اى پيغمبر) ما تو را به حق فرستاديم كه مردم را (به نعمت بهشت) مژده دهى و (از عذاب جهنم) بترسانى، و تو مسئول كافران كه به راه جهنم رفتند نيستى.

سوره آل عمران آیه 159 : { فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنهُْمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شَاوِرْهُمْ فىِ الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلىَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يحُِبُّ الْمُتَوَكلِِّين‏ } پس [اى پيامبر] بواسطه ‏ى لطف الهى بود كه با آنها [كه در احُد نافرمانى كرده بودند] مهربان شدى در حالى كه اگر خشن و تندخو و سنگدل بودى از اطراف تو پراكنده می ‏شدند، پس از آنها درگذر و [حتّى‏] براى ايشان طلب مغفرت نما و در كارها با آنها مشورت كن و چون بر امرى تصميم گرفتى، [تنها] بر خداوند توكّل كن كه خداوند، توكّل كنندگان را دوست می دارد.

سوره مائده آیه 99 : { مَّا عَلىَ الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَ مَا تَكْتُمُون‏ } بر پيامبران جز رساندن احكام خدا وظيفه ‏اى نيست و خدا هر چه را آشكار سازيد يا پنهان داريد، می ‏داند.

سوره احزاب آیه 45 و 46 : { يَأَيهَُّا النَّبىِ‏ُّ إِنَّا أَرْسَلْنَكَ شَهِدًا وَ مُبَشِّرًا وَ نَذِيرًا (45) وَ دَاعِيًا إِلىَ اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَ سِرَاجًا مُّنِيرًا (46) } اى پيامبر، ما تو را فرستاديم تا شاهد و مژده ‏دهنده و بيم ‏دهنده باشى. (45) و مردم را به فرمان خدا به سوى او بخوانى، و چراغى تابناك باشى. (46)

سوره نحل آیه 125 : { ادْعُ إِلىَ‏ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالحِْكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الحَْسَنَةِ وَ جَدِلْهُم بِالَّتىِ هِىَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِين‏ }  يا محمّد (ص) مردم را با حكمت و موعظه نيكو به سوى راه و دين پروردگارت دعوت كن، و با ايشان به طريقى كه نيكوتر است استدلال نما ، پروردگارت بهتر می ‏داند چه كسانى از راهش گمراه شده و چه كسانى هدايت يافته ‏اند.

سوره نساء آیه 165 : { رُّسُلًا مُّبَشرِِّينَ وَ مُنذِرِينَ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلىَ اللَّهِ حُجَّةُ بَعْدَ الرُّسُلِ وَ كاَنَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا }  اين پيمبران (كه ما آنها را به رسالت فرستاده ‏ايم مأمور بوده ‏اند كه) به اشخاص فرمانبر و مؤمن مژده ثواب و بهشت دهند و مبشّر به سعادت بعدى آنها باشند و به اشخاص نافرمان و كافر وعده عقاب و دوزخ دهند و منذر به شقاوت اُخروى آنها باشند تا آنها را حجّتى بعد از فرستادن پيمبران بر خدا باقى نماند (و نگويند اگر براى ما پيمبرانى ميفرستادى كه شريعتى براى ما بياورند و راه را از چاه بما نشان دهند و آنچه نميدانستيم بما بياموزند ما خير خود را از دست نمي داديم [نگويند ما نمی ‏دانستيم زيرا رهبر دينى نداشتيم‏]) و خداوند همواره غالب است و مكابرى او را مغلوب نمی ‏كند و آنچه ميكند بر وفق حكمت و صلاح است.

سوره رعد آیه 7 : { وَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَوْ لَا أُنزِلَ عَلَيْهِ ءَايَةٌ مِّن رَّبِّهِ إِنَّمَا أَنتَ مُنذِرٌ وَ لِكلُ‏ِّ قَوْمٍ هَاد } و باز كافران (به طعنه) می ‏گويند كه چرا از خدايش بر او آيت و معجزه ‏اى فرستاده نشد؟ (بايد بدانند كه) تنها وظيفه تو اندرز و ترسانيدن (خلق از نافرمانى خدا) است و هر قومى را (از طرف خدا) رهنمايى است.

سوره رعد آیه 32 : { وَ لَقَدِ اسْتهُْزِئَ بِرُسُلٍ مِّن قَبْلِكَ فَأَمْلَيْتُ لِلَّذِينَ كَفَرُواْ ثمُ‏َّ أَخَذْتهُُمْ فَكَيْفَ كَانَ عِقَاب‏ } پيامبرانى هم كه پيش از تو بودند به استهزا گرفته شدند. من به كافران مهلت دادم، آن گاه همه را فرو گرفتم و آن عقوبت من چه سخت بود.

سوره فاطر آیه 4 : { وَ إِن يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِّن قَبْلِكَ وَ إِلىَ اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُور } اگر تو را تكذيب كرده ‏اند، پيامبرانى را هم كه پيش از تو بوده ‏اند تكذيب كرده ‏اند و همه كارها به خدا بازگردانده شود.

سوره عنکبوت آیه 69 : { وَ الَّذِينَ جَاهَدُواْ فِينَا لَنهَْدِيَنهَُّمْ سُبُلَنَا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِين‏ } و كسانى كه براى [به دست آوردن خشنودى‏] ما [با جان و مال‏] كوشيدند، بی ‏ترديد آنان را به راه‏هاى خود [راه رشد، سعادت، كمال، كرامت، بهشت و مقام قرب‏] راهنمايى می ‏كنيم و يقيناً خدا با نيكوكاران است.

سوره بقره آیه 256 : { لَا إِكْرَاهَ فىِ الدِّينِ قَد تَّبَينَ‏َ الرُّشْدُ مِنَ الْغَىّ‏ِ فَمَن يَكْفُرْ بِالطَّغُوتِ وَ يُؤْمِن بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى‏ لَا انفِصَامَ لَهَا وَ اللَّهُ سمَِيعٌ عَلِيم‏ }در دين، هيچ اكراه و اجبارى نيست [كسى حق ندارد كسى را از روى اجبار وادار به پذيرفتن دين كند، بلكه هر كسى بايد آزادانه با به كارگيرى عقل و با تكيه بر مطالعه و تحقيق دين را بپذيرد]. مسلماً راه هدايت از گمراهى [به وسيله قرآن، پيامبر و امامان معصوم‏] روشن و آشكار شده است. پس هر كه به طاغوت [كه شيطان، بت و هر طغيان گرى است‏] كفر ورزد و به خدا ايمان بياورد، بی ترديد به محكم ‏ترين دستگيره كه آن را گسستن نيست، چنگ زده است و خدا شنوا و داناست.

سوره بقره آیه 44 : {  أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبرِِّ وَ تَنسَوْنَ أَنفُسَكُمْ وَ أَنتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ أَ فَلَا تَعْقِلُون‏ } چگونه مردم را به كارهاى نيك فرمان می ‏دهيد و خود را فراموش می ‏كنيد و حال آنكه كتاب خدا را می ‏خوانيد، چرا انديشه و تعقل نمی ‏كنيد؟

منبع: پایگاه اینترنتی احادیث

منظور از امر به معروف و نهى از منكر، سوق مردم به نيكوكارى و خوددارى از كارهاى زشت و منكرات و اِعمال نظارت در اجراى حدود و مقررات است و چون به حسب موارد، اشخاص، امكنه و ازمنه براى اين مقصود از وسايل مختلفه مى شود استفاده كرد و نمى توان يك وسيله معينى را ذكر نمود، بايد همه افراد به نوبه خود و درخور تمكّن و استعداد و وسايلى كه در دسترس آنهاست اين وظيفه را نصب العين قرار دهند. و آن كسانى كه متمكّن از بذل مال هستند بوسيله صرف مال و انفاق، و آنهائى كه قدرت نطق و خطابه دارند توسط سخنرانيها و اشخاصى كه نويسنده و صاحب قلمند بوسيله انتشار رساله ها و كتابها و بيانيه ها و روزنامه و مجلّه و حتى نامه هاى خصوصى، و كسانى كه نفوذ كلمه و رياست دارند با استفاده از نفوذ و رياست خود و بطور كلى كوچك و بزرگ از هر راه و وسيله صحيح و معقول و دنياپسند، بايد اين مقصود عالى را تأمين نمايند.

اجراى امر به معروف و نهى از منكر را نبايد درباره بعضى اشخاص يا طبقات، موقوف ساخت. و فقط در حق ضعفا و طبقات پايين اجتماع معمول داشت; زيرا معنى اين حرف آزاد گذاردن و مطلق العنان ساختو اقويا و صاحبان نفوذ در نيل به مطامع شخصيه و مقاصد نفسانيه و تجاوز و ستم در حق زيردستان و بيچارگان است. و مفسده آن اگر از مفسده مطلق العنانى عموم بيشتر نباشد از آن كمتر نيست، لذا دين مقدس اسلام به هر كس اجازه داده است كه امر به معروف و نهى از منكر نمايد و در آن رعايت مناصب و مراتب ظاهريه و امتيازات و افتخارات موهومه را لغو نموده است.

بى شبهه محيطى كه انسان در آن زندگى مى كند در صفات، اخلاق، رفتار و روش و خلاصه تكوين شخصيت او مؤثر است. سطح فكر و احساسات هر كس بيشتر متناسب با محيطى است كه در آن بزرگ شده و پرورش يافته است. آن كسى كه در محيط ايمان و خداپرستى و پارسايى تربيت شده و هر چه ديده مردان متّقى و پرهيزكار و درستكار و مظاهر امانت و صداقت و فضيلت ديده است با شخصى كه در يك محيط آلوده و فاسد، پرورش يافته حتماً مثل هم نيستند.

عادات و روحيات يك نفر بيابانگرد بى علم و اطلاع مانند يك نفر شهرى متمدن نيست. فرزندانى كه از نعمت تربيت پدران خداپرست و دانشمند و با اخلاق و مادران پارسا و با ايمان و عفت و طهارت برخوردارند، با فرزند يك مرد فاسق و بى ايمان و يك زن خيابانگرد بى عفّت و تقوا بسيار تفاوت دارند.

امر به معروف و نهى از منكر وظيفه اشخاص يا طبقه معينى نيست، با حصول شرائط، هر كسى بايد اين وظيفه را انجام دهد دين اسلام در اين خصوص نه تنها همه افراد را آزاد گذارده و به هر مسلمانى اجازه مى دهد كه در اجراى مقررات اسلامى نظارت كند و ديگران را در ترك وظيفه مؤاخذه نمايد، بلكه بر همه افراد واجب نموده كه به نيكى امر و از بدى نهى نمايند و همه را در اداى اين تكليف مسئول مى شمارد، چنانكه از پيغمبر اكرم ـ صلّى الله عليه وآله ـ روايت شده است كه فرمود:

«كلّكُم راع وكلّكم مسئولٌ عن رعيّته»(1)

يعنى: «همه شما راعى هستيد و همگى از رعيّت خود مسئوليد».

و شايد به همين ملاحظه باشد كه در قرآن مجيد راجع به وصيّت به حق و وصيت به صبر صيغه تفاعل آورده شده است:

«وَتَواصَوْا بِالْحَقّ وَتَواصَوْا بِالصَّبْرِ»(2)

بلى، البته كسى كه امر به معروف و نهى از منكر مى كند بايد داراى صلاحيت اخلاقى و علمى باشد، يعنى حال تحمل و بردبارى و صبر داشته باشد و به خوبى كارى كه به آن امر مى كند و زشتى آنچه از آن نهى مى نمايد عالم و دانا باشد، ولى مقصود اين است كه اين وظيفه فقط در عهده طبقه و جمعيت خاصّى مانند علما و روحانيون نيست، بلكه هر كسى با تحقّق شرايطى كه بعداً ـ انشاءالله تعالى ـ ذكر خواهد شد مكلّف است در اصلاح جامعه و امر به معروف و نهى از منكر جديت و كوشش داشته باشد و منتظر اقدام ديگران نباشد، زيرا بطورى كه از آيات شريفه و احاديث و اخبار، استفاده مى شود امر به معروف بر عهده عموم گذارده شده و هر مسلمانى با تحقّق شرايط، در ترك آن مسئول است.

حكومتِ عدالت در هر قوم و حصول نعمت امنيت و آسايش، و بالأخره سعادت افراد و اقوام، به ميزان احترام آنها از حقّ و مواظبت آنان در حق گذارى است. اگر اين صفت در ميان مردم قوى و زنده باشد و همه قولا و عملا از حقّ طرفدارى و حمايت كنند، نه حقّ كسى پايمال مى گردد، و نه از كسى كارى بر خلاف حقّ صادر مى شود، و حق بر همه چيز و همه كس مقدّم مى گردد.

در اين جهت دين اسلام از آنچه لازمه تأكيد است دريغ نفرموده و به مسلمانان دستور داده است كه حق را بالاتر از هر چيز بدانند و در رعايت آن و حق گذارى و طرفدارى از حقّ خدا را در نظر گرفته حتّى ملاحظه سود و زيان شخصى خود را هم ننمايند.

خداوند در قرآن مجيد مى فرمايد:

«قُلْ اِنْ كانَ آبائُكُمْ وَأَبْنائُكُمْ وَاِخْوانُكُمْ وَاَزْواجُكُمْ وَعَشيرَتُكُمْ وَاَمْوالٌ اقْتَرَفْتُمُوها وَتِجارَةٌ تَخْشَونَ كَسادَها وَ مَساكِنُ تَرْضَوْنَها اَحَبَّ اِلَيْكُمْ مَنَ اللهِ وَرَسُولِهِ وَجَهاد فى سَبيلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتّى يَأْتِىَ اللهُ بِاَمْرِهِ وَاللهُ لايَهْدِى الْقَوْمَ الْفاسِقينَ».(1)

يعنى: «بگو اگر شما پدران، فرزندان، برادران، زنان، عشيره، دودمان و مالهايى كه جمع و ذخيره نموده ايد، و تجارتى كه از كساد آن مى ترسيد و خانه هايى كه اختيار كرده ايد، آنها را بيشتر دوست داريد از خدا و پيغمبر او و جهاد در راه او، پس منتظر فرمان خدا، يعنى عذاب او باشيد; و خداوند مردم فاسق را هدايت نمى كند».

در اين آيه شريفه خداوند نسبت به كسانى كه راجع به امور اجتماعى و اداى تكليف و تحصيل خوشنودى خدا و پيغمبر، بى قيد و سهل انگارى مى كنند و منافع شخصى دنيوى را بر مصالح نوعى و اخروى ترجيح مى دهند، شديدترين تهديدات را فرموده است.

مراقبت در اداى وظيفه امر به معروف هم مربوط به همين حس احترام از حق و پشتيبانى از حق گذاران است. اگر حاكم بر قلوب و نفوس مردم «حق» باشد، نسبت به امر به معروف و نهى از منكر توجه و اعتنا خواهند داشت. و اگر از حاكميت و نفوذ آن در قلوب جامعه كاسته شود، به همان حدّ به شأن امر به معروف بى اعتنايى مى شود. و هرگاه حق و عدالت در ميان قومى مورد رعايت نباشد، از تمام فوايدى كه در امر به معروف و نهى از منكر است بى نصيب و به ضدّ آن مبتلا شده، عوض حقّ، باطل، و به جاى راستى و امانت، دروغ و خيانت، و عوض علم و معرفت، نادانى و جهالت، و به جاى عدل و داد، ستم و بيدادگرى، و عوض طهارت و عفّت و تقوا، ناپاكى و فسق و فجور رواج خواهد يافت.

اهل فساد و ستمكارى، گستاخ و بى شرم گرديده، همّتها پست و رغبتها در تحصيل علوم كمالات و اعمال حسنه از ميان مى رود.

اهل خير و نيكوكارى كم مى شوند و در عوض، اشرار و ستمكاران بسيار مى گردند و ـ همانطور كه در اخبار وعده داده شده، اشخاص نالايق و بَدمنش بر جامعه مسلط مى شوند ـ و درهاى بركتهاى آسمان و زمين مسدود و از معاشرتها و كسبها و عبادات و طاعات و مواعظ و پندها و كوششها، خير و بركت برداشته خواهد شد.

بر چنين مردمى هر دشمنى غالب و به آسانى آنان را استعباد و استثمار نموده، حيثيت و قوميت آنها را پايمال هوس و منفعت خود مى كند. چنين قومى به جاى آنكه ديگران را استخدام كنند، مستخدم بيگانگان مى شوند.

شايد بعضى گمان كنندكه اگر در ميان اهل معاصى خود را حفظ كنند، يا از حقوق خود دفاع نمايند، كفايت مى كند و بيش از اين مسئوليتى ندارند، و حال اينكه اين اشخاص شرعاً و عقلا مسئولند.

در كتب اخبار به اين مضمون رسيده است كه خداوند به حضرت شعيب وحى فرمود: «از قوم تو صدهزار نفر را هلالك مى كنم; چهل هزار از بَدان و اشرار ايشان و شصت هزار نفر از نيكان و اخيار آنها. عرض كرد: خدايا اشرار بجاى خود عذاب مى بينند، ولى اخيار به چه سبب هلاك مى گردند؟ خطاب شد براى آنكه مداهنه نمودند با گناهكاران و براى غضب من غضب نكردند».

1- سوره توبه، آيه

24

سایت آیت الله صافی

اخلاص و نيّت بى شائبه، روح هر عمل خير و كار نيك است و هر چه خلوص نيّت بيشتر باشد درجه عمل بلندتر خواهد بود. و چون مقصود از امر به معروف و نهى از منكر اصلاح، هدايت و اجراى حدود و حمايت از حقوق ضعفا و فقرا و تهذيب اخلاق و ترويج ملكات فاضله و پارسايى و پرهيزكارى است، بايد كسانى كه براى اصلاح و راهنمايى و تكميل جامعه اقدام مى نمايند همواره اين جهت را فراموش نكرده براى تحصيل رضاى خدا بگويند، و براى خدا بنويسند، و براى خدا دعوت كنند، و از روى كمال محبت و مهربانى و دلسوزى و عشق و علاقه، افرادى را كه در اثر طغيان آتش شهوات و يا جهل و نادانى و يا خشم و غضب و جهات ديگر، آلوده به معاصى و خطا مى شوند، راهنمايى نمايند.

اگر كسانى كه امر به معروف و نهى از منكر مى كنند از اين كار مقاصد ديگر داشته باشند مثل آن كه بخواهند آن را وسيله نيل به مقام و رتبه و جاه و مال دنيا قرار دهند، علاوه بر آنكه غالباً از اين مقاصد محروم مى شوند، زحمات ديگران را هم بى اثر مى سازند. و برعكس اگر نيتها خالص گرديد، اقدامات، با بركت و مفيد خواهد شد. كسانى كه نيتشان خير و اصلح باشد در انجام وظيفه كوتاهى نكرده با كمال قوّت و قدرت به تكليف خود رفتار و به وظيفه خود عمل مى كنند. چنانچه از حضرت اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ روايت شده است كه فرمود:

«مَنْ اَحَدَّ سِنانَ الْغَضَبِ للهِِ قَوِىَ عَلى قَتْلِ اَشِدّاءِ الْباطِلِ».(1)

يعنى: «كسى كه سنان خشم را براى خدا تيز نمود، قوى مى گردد بر كشتن كسانى كه شدّت در پيروى از باطل دارند».

دين اسلام در خصوص پاكى نيت و اخلاق در اعمال صالحه و كارهاى نيك، سفارش بسيار نموده و مهمترين ملاك خوبى عمل را خلوص نيت شمرده است، چنانچه از پيغمبر اكرم ـ صلّى الله عليه وآله وسلّم ـ نقل شده كه فرمود:

«اِنَّمَا الأعْمالُ بِالنّيات».(2)

در قرآن مجيد در آيات بسيار، مردم را دعوت مى كند كه در قيامها و نهضتها و در اتفاقات و عبادات و در همه اقوال و افعال فقط رضاى خدا را بخواهند. در سوره انعام مى فرمايد:

«قُلْ اِنَّ صَلوتى وَنُسُكى وَمَحْياىَ وَمَماتى للهِِ رَبِّ الْعالَمينَ».(3)

يعنى: «بگو بدرستى كه نماز من و قربانى من و زندگى و مرگم براى خدايى است كه پروردگار عالميان است».

و در مقابل، با ريا و رياكاران و كسانى كه اعمال صالحه و دين و ايمان را وسيله رسيدن به مقامات و مناصب دنيوى و مال و جاه قرار مى دهند، بشدّت مبارزه كرده است حتّى آن را در حدّ شرك به خدا قرار داده اند. پس كسى كه مى خواهد در امر به معروف و نهى از منكر موفق شود بايد صدق نيت و اخلاص را عامل مؤثر حصول مقصود بداند و آن را وسيله اعمال غرضها شخصى و خداى نخواسته اهانت به بندگان خدا قرار ندهد و بداند كه خداوند از راز دل او هم آگاه است:

«يَعْلَمُ خائِنَةَ الاْعْيُنِ وَما تُخْفِى الصُّدُورُ»(4)

1- نهج البلاغه فيض الاسلام، حكمت 165، ص 1169

2- تهذيب، ج1، ص 83

3- سوره انعام، آيه 162

4- سوره غافر، آيه 19

سایت آیت الله صافی

آداب امر به معروف و نهى از منكر

از ميان فرايض اسلامى، تنها فريضه‏اى كه مشروط به تأثير است، همين امر به معروف و نهى از منكر است. از ما خواسته‏اند تا بى‏توجه به تأثير، نماز بخوانيم يا روزه بگيريم. ليكن در مورد امر به معروف، مؤثر واقع شدن آن، يكى از شرايط وجوبش به‏شمار است. ⁽¹²³⁾ همه شرايط و مراتب و آدابى كه براى اجراى اين فريضه در نظر گرفته‏اند، چيزى نيست جز كوشش براى مؤثرتر شدن آن. لذا هرگز در اين مورد نمى‏توان به شعار «بر رسولان بلاغ باشد و بس» بسنده كرد. بنا بر اين آن‏كه در پى امر به معروف و نهى از منكر است، بايد طبيب‏وار و مشفقانه درد بيمار خود را بشناسد و داروى مناسب آن را تجويز نمايد و در اين راه آدابى را به‏كار بندد كه او را موفق سازد. اما «مقصود از آداب، آن چيزهايى است كه رعايت آنها در حصول غرض و گرفتن نتيجه مؤثر است. ⁽¹²⁴⁾ » برخى از اين آداب، اختصاص به امر به معروف ندارد و شامل بيش‏تر عرصه‏هاى زندگى نيز مى‏شود و پاره‏اى از آنها در پاره‏اى از كتاب‏ها تحت عنوان شرايط امر به معروف و نهى از منكر ذكر شده و يا از مشتقات آنها به‏شمار آمده است. تأمل در اين آداب، ما را متوجه حقيقتى ناخوشايند مى‏كند: بسيارى از امر به معروف‏هاى ما، در حقيقت امر به منكر و زير پا گذاشتن حقوق مسلم ديگران و تجاوز به حريم زندگى آنان است كه شارع به هيچ روى بدان خشنود نيست.

پايبندى آمر و ناهى به گفته‏ هاى خود

پاره‏اى فقيهان بر آن رفته‏اند كه يكى‏ديگر از شرايط امر به معروف و نهى از منكر آن است كه آمر به معروف و ناهى از منكر، خود به گفته‏هايش پايبند باشد و گفتارش از كردارش فراتر نرود. شيخ بهايى با استناد به آياتى مانند «آيا در حالى كه كتاب را مى‏خوانيد، مردم را به نيكى فرمان مى‏دهيد و خود را فراموش مى‏كنيد؟ آيا به عقل درنمى‏يابيد؟ ⁽⁹¹⁾ » و «اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، چرا سخنانى مى‏گوييد كه به‏كارشان نمى‏بنديد؟ خداوند سخت به خشم مى‏آيد كه چيزى بگوييد و به جاى نياوريد. ⁽⁹²⁾ » و همچنين روايات بسيارى قريب به مضمون اين آيات، اين شرط را جزو شرايط وجوب امر به معروف و نهى از منكر شمرده است. ليكن صاحب جواهر نظر او را رد و دلايلش را يكايك نقد مى‏كند و استدلال مى‏كند كه مقصود اين آيات و روايات اين نيست كه امر به معروف و نهى از منكر بر كسى كه پايبند گفته‏هايش نيست، واجب نمى‏باشد. بلكه اين نصوص در مقام نكوهش كسانى است كه خود از دانسته‏هاى خويش بهره نمى‏گيرند و چون كوران مشعله‏دارند كه راه را بر ديگران روشن مى‏كنند، اما خود همواره در تاريكى به‏سر مى‏برند. ⁽⁹³⁾ بدين‏ترتيب اين شرط، شرط تأثير است، نه شرط وجوب. غزالى اين تفاوت را با آوردن مثالى نيك توضيح مى‏دهد: اين [نوع امر به معروف و نهى از منكر] فاسق را نيز روا بود. كه بر هر كسى دو چيز واجب است: يكى آن كه خود كند و ديگرى آن كه نگذارد ديگرى بكند و اگر يكى دست بداشت، ديگرى دست چرا بايد داشت؟ اگر كسى گويد كه: زشت بود كه كسى جامه ابريشمين دارد، حسبت كند و از سر ديگرى بركشد. و خود شراب مى‏خورد و شراب ديگران مى‏ريزد؛ جواب آن است كه زشت ديگر بود و باطل ديگر [ زشتى مسئله‏اى است و واجب نبودن مسئله ديگر] اين از آن زشت باشد كه مهم‏ترين بداشت، نه آن كه اين نشايد؛ اگر كسى روزه دارد و نماز نكند، اين زشت دارند، از آن كه مهم‏ترين دست بداشت؛ نه از آن‏كه اين روزه داشتن نشايد و باطل بود. ⁽⁹⁴⁾ با توجه به همين نكته است كه عمده فقيهان، اين شرط را جزو شرايط وجوب ندانسته و گفته‏اند كه چون اين فريضه، واجب توصلى است و قصد قربت در آن شرط نيست، حتى بر تاركان معروف و مرتكبان منكر نيز واجب است. ⁽⁹⁵⁾ اما، اين داورى تنها يك جنبه قضيه را حل مى‏كند و نشان مى‏دهد كه به لحاظ فقهى، همه مكلفان مخاطب اين فريضه‏اند و تاركان معروف و فاسقان همان‏قدر موظف به اجراى اين فريضه‏اند، كه عاملان به معروف و صالحان. اما اين فريضه بار اجتماعى نيز دارد و جنبه تربيتى و اصلاحى آن فراتر از اسقاط تكليف است. بنابراين به سادگى نمى‏توان مسئله را حل‏شده دانست. سعدى داستانى در اين باب دارد كه بعد اجتماعى اين فريضه و نقش اين شرط را در آن خوب به نمايش مى‏گذارد. به روايت سعدى: فقيهى پدر را گفت: هيچ از [اين ⁽⁹⁶⁾ ] سخنان [رنگين دلاويز] متكلمان در من اثر نمى‏كند. سبب آن كه نمى‏بينم از ايشان كردار[ى‏] موافق گفتار.

گفتار اول: جايگاه سياسى امر به معروف و نهى از منكر

تعبير امر به معروف و نهى از منكر، از تعبيرات كليدى و پربسامد در سخنان امام على‏ عليه السلام است كه در مناسبت‏هاى گوناگون و به دلايل مختلف بر آن انگشت مى‏گذارد و از آن سخن مى‏گويد. از اين رو مى‏توان گفت كه اين تعبير از اهميت فراوانى نزد امام برخوردار است. براى دريافت جايگاه آن نزد امام، اين مطلب را در چند محور زير پى مى‏گيريم:

الف. مفهوم سياسى امر به معروف و نهى از منكر؛

ب. هدف و غايت دين؛

ج. فلسفه حكومت اسلامى؛

د. تأمين حقوق همگان؛

ه . حفظ نظام اجتماعى سالم؛

و. مكانيزم نظارتى در حكومت اسلامى؛

ز. رويكرد اجرايى به اين فريضه؛

ح. موانع تحقيق و اجراى امر به معروف و نهى از منكر.

الف. مفهوم سياسى امر به معروف و نهى از منكر

براى فهم عميق معناى امر به معروف و نهى از منكر نزد امام على‏عليه السلام، بايد خود را از معناى رايج و محدود آن نجات دهيم و به اين مسئله از منظر حضرت بنگريم. تلقى رايج از امر به معروف و نهى از منكر غالبا خرد و محدود است و آن را منحصر به حوزه احكام عبادى و پاره‏اى از مسائل پيش پا افتاده اجتماعى كرده‏اند. حال آن كه از نظر امام، معروف هر آن كردار و رفتار و اعتقاد پسنديده‏اى است كه عقل سليم انسان بدان حكم، و قرآن و سنت آن را تأييد مى‏كند. از اين منظر هر خير و خوبى در دامنه معروف مى‏گنجد، از آشتى دادن ميان زن و شوهر ⁽¹¹⁾ تا ارزان‏فروشى و رعايت انصاف در معاملات و همين‏طور تا بسيج عمومى براى جهاد.

همانطور كه در نهادِ انسان ميل به ترقّى و نيكوكارى و اعمال صالحه مانند: پرستش خدا و راستى و وفا و شكر منعم و ترحّم و عدالت و اعانت فقرا و اجتناب از كارهاى زشت و اعمال سيئه مانند كفر نعمت و نادرستى و دروغ و بىوفايى و ستم و حق كشى آفريده شده، در وجود او قوه ديگرى است كه با آن خوبى را از بدى و صلاح را از فساد و خير را از شر و حق را از باطل تميز مى دهد. اما ضعف و ناتمامى و محدوديت انسان كه همه قواى او را احاطه كرده اين قوه را نيز بى نصيب نگذارده و دايره ادراكات بشر را تنگ و محدود نموده است و او را با تمام معلوماتى كه تحصيل كرده و يا بعداً تحصيل مى نمايد، در برابر مجهولات بيشمارى كه تصور بسيارى از آنها هم براى او محال است، قرار داده است. انسان بايد براى كم كردن اين مجهولات قدمهاى بزرگ بردارد و تا آنجايى كه فكر و حواس او به او اجازه مى دهد سعى و كوشش نمايد و در عين حال معترف باشد كه او بسيار حقير و كوچك، و جهان خلقت بسيار عظيم و بزرگ است و معلومات او هر چقدر هم باشد، متناهى و مطالب مجهول نامتناهى است. خداوند متعال در قرآن مجيد مى فرمايد:

«وَلَوْ اَنَّ ما فِى الاْرضِ مِنْ شَجَرَة اَقْلامٌ وَالْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ بَعدِهِ سَبْعَةُ اَبْحُر مّا نَفِدَتْ كَلِماتُ اللهِ»(1)

يعنى: «اگر هر درختى از درختهاى روى زمين قلمها شود و درياى محيط، مركب گردد و هفت دريا بر آن افزوده شود كه كلمات و مخلوقات خدا نوشته شود كلمات الهيه تمام نگردد».

پيش از اين تذكر داديم كه بايد كسانى كه امر به معروف و نهى از منكر مى كنند، مسايل و احكام شرعيه آن را بدانند تا آنكه مرتكب اشتباه نشده و بر خلاف تكليف شرعى خود، رفتارى ننمايند. و هر گاه كسى بى اطلاع از احكام و آداب شرعيه آن، امر به معروف نمايد علاوه بر آنكه بيشتر اقدامات او بيجا و بى مورد واقع مى شود، ممكن است نادانيها و كارهاى ناروايى كه به نام امر به معروف و نهى از منكر مرتكب مى شود، باعث توليد مفاسد و زيانهاى بسيار گردد. از اين جهت از خوانندگان محترم تقاضا مى شود كه در اين فصل دقت بيشتر فرموده مراقبت كنند كه آلت دست و وسيله اجراى مقاصد پست مغرضين و مفسدين و مردمان فتنه جو نشده در حدود وظايف و تكاليف شرعيّه خود در امر به معروف و نهى از منكر ساعى باشند.

و چون شايد پاره اى از خوانندگان عزيز معلومات مهمه در قسمت مسايل امر به معروف نداشته باشند، محض اطلاع و مزيد بصيرت آنان بعض احكام شرعيه امر به معروف و نهى از منكر را در ضمن چند فرع، مطابق فتواى حضرت مستطاب استادنا الأكبر آية الله العظمى آقاى حاج آقا حسين طباطبايى بروجردى ـ مع الله المسلمين بطول بقائه ـ ذكر مى نماييم.(1) و(2):

نویسنده: محمد حسين پيرگاني
چکيده
اهمیت و ضرورت اتخاذ شیوه های صحیح و مناسب برای انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر کاملا امری بدیهی است. نا آگاهی از روشهای اجرای این فریضه چه بسا عکس العمل منفی در فرد مخاطب ایجاد کند. تبعات سوء و پیامدهای منفی ناشی از به کار بستن روشهای نامناسب در جامعه ما، مصادیق بسیاری دارد لذا ما در اين نوشتار به شيوه‌هاي مفید و کاربردی آن اشاره می کنیم، امید است که اشاره به این شیوه ها ما را در هر چه بهتر عمل کردن به این فريضه الهی رهنمون گرداند.
چهار اصل فراموش شده
آنچه به عنوان فریضه امر به معروف و نهی از منکر در ذهن بسیاری از افراد و حتی مومنین جا افتاده است، آنست که این مسئله یک کار بیهوده و بی کاربرد در عصر امروزی است، ولی این اعتقادی بر پایه ی جهل است. اگر به مصالح انجام و مفاسد ترک آن واقف گردیم دیگر اینگونه نخواهیم اندیشید، البته ناگزیریم برای رسیدن به این شرایط مطلوب، موقعیت موجود را بشناسیم و براساس اقتضای زمان خود، یک سری شیوه های کاربردی را براساس اصول و مبانی اصیل اسلامی به کار بنديم. پيش از اشاره به برخی از شیوه های کاربردی امروزی، به چند اصل مهم در انجام امر به معروف و نهی از منکر اشاره می کنیم، به این امید که ما را به اتخاد شیوه های مناسب کاربردی ، رهنمون گرداند.

 امر به معروف از مقام معظم رهبری(مدظله العالی) :

*امام خمینی آمربه معروف وناهی ازمنكر و مجاهد فی سبیل الله بود.
*مساجد به عنوان پایگاه های معنویت و تزكیه و هدایت روز به روز گرم تر و پر رونق تر

 شود و نشان ایمان و عمل و اخلاق اسلامی در گوشه و كنار جامعه از جمله در مراكز

 دولتی و ادارات و دانشگاه ها همه را به پیروی از تعالیم نورانی قرآن تشویق نماید. كتاب

 خدا در میان مردم حضور واقعی بیابد و آموختن و تدبیر و تعمیق درآن ، برای همه به

خصوص جوانان و نوجوانان امری رایج و دایر گردد.
*امر به معروف و نهی ازمنكر یك واجب اسلامی است و باید در میان مردم رایج بشود.
*امر به معروف و نهی از منكر یعنی سوق دادن به نیكی ها و بازداشتن از بدی ها.
*استكبار می خواهد در این كشور و در میان این ملت ، ایمان عمیق نباشد، سرگرمی به

 شهوات باشد«معروف» اسلامی نباشد وآن چه ازنظر اسلام « منكر» است رایج باشد.
*وظیفة جوانان حزب اللهی و مؤمن در مقابل كجروی ها و سوء نیت هایی كه در بعضی

 جاها مشاهده می شود ، چیست؟ اگر منكر است ، وظیفه نهی از منكر است.
* منكرات، هم اخلاقی ، هم سیاسی و هم اقتصادی است . همه جا هم ، جای نهی از

 منكر است . یك دانشجو هم می تواند در محیط درس و علم ، نهی از منكر كند . یک

 هنرمند هم با وسایل هنری خود می تواند نهی از منکر کند. روحانیون در محیطهای

 مختلف یكی از مهمترین عوامل نهی از منكر و امر به معروف هستند. نمی شود این

 واجب الهی را در دایره كوچك محدود كرد. این كار ، كار همه است.
* هركس جایگاهی دارد ، اینكه كجا باید نهی از منكر بكنید و در مقابل كدام منكر می

 توانید مقاومت بكنید و بایستید و كدام را می شناسید ، مهم است؛ كار ، كار مردمی است. البته علمای دین باید مردم را هدایت و راهنمائی كنند ؛ كیفیت نهی از منكر را برای

 مردم بیان كنند و منكر را برای آنها شرح بدهند.
* در جامعه اسلامی ، تكلیف عامه مردم امر به معروف و نهی از منكر با لسان است ؛ اما

 اگر كار به برخورد بكشد ، آن ، دیگر بعهده مسئولین است كه باید وارد بشوند و آنها ، اینكار را بكنند.
* امر به معروف و نهی از منكر فقط این نیست كه ما برای اسقاط تكلیف ، دو كلمه

 بگوییم ؛ آن هم در مقابل منكراتی كه معلوم نیست مهمترین منكرات باشند.
* همه باید امر به معروف و نهی از منكر بكنند، الان هم عرض می كنم ، نهی از منكر

 كنید . این واجب است امروز امر به معروف و نهی از منكر، هم مسئولیت شرعی و هم

 مسئولیت انقلابی و سیاسی شماست.
به من نامه می نویسند، بعضی تلفن می كنند و میگویند ما نهی از منكر می كنیم اما مامورین رسمی ، طرف ما را نمی گیرند؛ طرف فرد مقابل را می گیرند . من عرض می كنم مامورین رسمی چه مامورین انتظامی و چه مامورین قضائی حق ندارند از مجرم دفاع بكنند . مأمورین باید از آمر و ناهی شرع، دفاع بکنند. دستگاه حكومت ما باید از آمر و ناهی از منكر دفاع بكنند، این وظیفه است.

برای مشاهده کتاب کلیک کنید

وقتى كمال اهتمام به تأكيد دين اسلام را راجع به امر به معروف و نهى از منكر در قرآن مجيد و احاديث شريفه مطالعه مى كنيم و به مصلحت و فايده قيام به اين واجب دينى و اخلاقى متوجه مى شويم و از طرفى كوتاهى و مسامحه اغلب افراد را در انجام اين وظيفه مى بينيم، حق داريم كه از علت اين تقصير و بى اعتنايى، تفحص و جستجو نماييم و بپرسيم:

چگونه است كه با آنكه بسيارى از مصالح و فوايد اداى اين تكليف و زيانهاى ترك آن را همه مى دانيم از مسامحه و كوتاهى درباره آن نمى پرهيزيم؟

چرا با آنكه كسان و بستگان خود را گرفتار فقر اخلاقى و انواع آلودگيهايى كه ضرر آن به مراتب از ضرر هر مرض و آفت و فقر مادّى بيشتر است مى بينيم به جاى آنكه در مقام راهنمايى و نجات آنان از اين مهالك و زيانها برآييم، سكوت و خاموشى اختيار مى كنيم؟

چگونه است كه اگر كسى داراى مال و مقامى باشد از بى ادبيها و كارهاى نامشروع و گناهانى كه مرتكب مى شود چشم پوشى مى گردد و كسى آنها را مؤاخذه نمى كند در حالى كه از يك فرد عادى گاهى در ترك اولى هم بازخواست مى شود؟

علل اين بى قيدى بسيار است كه اهم آن را بيان مى نماييم:

جایگاه امر به معروف و نهی از منکر
برای شناخت جایگاه و اهمیت یک موضوع در اسلام ، راه هایی وجود دارد که رایج ترین آنها عبارتند از بررسی :
1- روی کرد کمٌی
2- روی کرد کیفی
3- پیامدها و آثار
4- آسیب شناسی عدم تحقّق
اینک به ترتیب ، به تبیین هر یک از این راه ها ، می پردازیم :
1- روی کرد کمّی
منظور از روی کرد کمّی ، بررسی امّاری آن موضوع و میزان توجه کمّی آن در قرآن و سنت است – مانند این که ، بدانیم ؛ واژه نماز (صلاة) یا روزه (صوم) چند بار در قرآن یا در روایات آمده است و از این راه میزان اهمیت آن موضوع را نتیجه گیری کنیم .
درباره امر به معروف و نهی از منکر، آیاتی که به شکل مستقیم و صریح بر آن دلالت دارد ، هشت یا نه آیه است (3) و با در نظر گرفتن برخی دیگر از آیات مرتبط ، به چهارده آیه می رسد . (4)

هر كسى مطابق وسعت دايره اطلاعات و ميزان معلوماتى كه دارد، فوائد امر به معروف و نهى از منكر را دريافته و مى فهمد. اگر بخواهيم همه ثمرات اُخروى و دنيوى آن مانند: تقرّب به درگاه الهى و آمرزش گناهان و اجر و ثواب فراوان، نظارت در اجراى حدود و قوانين، حمايت از حقوق ضعفا و بينوايان، نگاهدارى بيچارگان و افتادگان، تهذيب اخلاق و بسط و توسعه علم و فرهنگ، پيشرفت صنايع و اختراعات، تأسيس سازمانهاى خيريّه و عام المنفعه، عمران بلاد و شهرستانها، تأمين عدالت اجتماعى و خدممات نوعى، نيكوكارى و احياء حس تعاوت و همكارى، سعى در قضاى حوائج و انتظام امور كسب و معاملات، دادرسى به ستمديدگان و منع زمامداران و ارباب مناصب و مشاغل از تجبّر و ستمكارى و تضييع حقوق افراد و جلوگيرى از فحشاء و منكرات و صدها فايده ديگر را در اينجا احصاء نموده، و در اطراف هر يك توضيحاتى بدهيم، از مقصود دور مى شويم، لذا به ذكر قسمتى از حديث شريفى كه از حضرت امام محمد باقر ـ عليه السّلام ـ روايت شده قناعت مى كنيم.

شيخ كلينى ـ رضوان الله عليه ـ در كتاب كافى در ضمن حديثى از امام پنجم حضرت باقر العلوم ـ عليه السّلام ـ روايت نموده است كه فرمود:

«انّ الأمر بالمعروف والنهى عن المنكر سبيل الأنبياء ومنهاج الصلحاء فريضة عظيمة بها تقام الفرائض وتأمن المذاهب وتحلّ المكاسب وتردّ المظالم وتعمّر الأرض وينتصف من الأعداء ويستقيم الأمر».(1)

يعنى: «امر به معروف و نهى از منكر، راه پيغمبران و طريقه روشن صلحا و شايستگان است. واجب بزرگى است كه به سبب آن واجبات ديگر بپاى داشته مى شود و راهها امن، و كسبها حلال مى گردد و اموال و حقوقى كه به ستم و غصب گرفته شده به صاحبانش ردّ مى شود و زمين، معمور و آباد مى گردد و از دشمنان انتقام گرفته مى شود و كارها راست و مستقيم مى گردد».

1-كافي، ج 5، ص 56

سایت آیت الله صافی

شیوه ها (1) ؛ 80 شیوه کاربردی امر به معروف و نهی از منکر نام کتاب حسين رضايي نام نویسنده - نام مترجم كانون پژوهش ناشر 0-40-5287-600-978 شابک شومیز - گلاسه 4 رنگ نوع جلد 90 صفحه تعداد صفحات 20000 ريال قیمت نیم وزیری قطع

نحوه سفارش و خرید :

علاقمندان مي توانند جهت سفارش اين کتاب به معاونت فرهنگي ستاد احيا امر به معروف و نهي از منکر شهرستان اصفهان مراجعه واقع در اصفهان - خیابان فیض - جنب درمانگاه ملاهادی سبزواری - ساختمان واله اصفهانی و يا از طریق شماره تلفن 6620777-0311 (در ساعات اداري) و ايميل info@rahebehesht.org اقدام نمایند.

تازه ترین اثر حضرت آیت الله العظمی سید محمد صادق روحانی (مدظله العالی) با عنوان «امر به معروف و نهی از منکر» توسط انتشارات مهر امیرالمؤمنین منتشر شد.

این کتاب شامل مباحثی از جمله ادله‌ وجوب امر به معروف و نهی از منکر، مسائل مرتبط با امر به معروف و نهی از منکر، بررسی شرایط این فریضه‌ الهی (شناخت معروف و منکر، اصرار و انکار، احتمال تأثیر و ...)، مراتب انکار، و شامل مباحث تکمیلی مانند امر به معروف و نهی از منکر خانواده یا اخذ اجرت برای امر به معروف و نهی از منکر است.

این کتاب، تحقیقی ارزشمند درباره‌ اهمیت و جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در فقه شیعه است. حضرت آیت الله العظمی روحانی (مدظله العالی) در این کتاب، با استناد به منابع مهم حدیثی و فقه امام صادق (علیه السلام)، به بحث درباره‌ اهمیت و وجوب شرایط امر به معروف و نهی از منکر در فرهنگ شیعی پرداخته‌اند. معظم له، احکام و آداب شرعی و فقهی این فریضه واجب را به طور مستند تبیین نموده، و دیدگاه های عالمان بزرگ شیعه، از آغاز تا عصر حاضر را نیز در تبیین و توضیح این فریضه الهی مورد استفاده قرار داده‌اند.

اصل این بحث که در فصل چهارم جلد نوزدهم کتاب گران‌ سنگ فقه الصادق آمده است، به زبان عربی به رشته تحریر درآمده و نخستین بار در سال 1396 هجری قمری با عنوان مستقل «الامر بالمعروف والنهی عن المنکر والتقیة»،  منتشر شده است. اکنون و با توجه به اهمیت موضوع امر به معروف و نهی از منکر در جامعه اسلامی، ترجمه فارسی این کتاب در اختیار علاقمندان قرار می ‌گیرد.

بعضی از عناوین این کتاب عبارت ‌اند از:

فصل اول: ادّله‌ی وجوب امر به معروف و نهی از منکر؛ عقل، کتاب (آیات ایجابی، آیات معارض)، سنّت، اجماع.

فصل دوم: مسائل مرتبط با امر به معروف و نهی از منکر؛ تعریف معروف و منکر، حکم امر به مستحب، اقسام امر به معرف و نهی از منکر؛ بررسی شرایط امر به معروف و نهی از منکر «شناخت معروف و منکر، شناخت مأمور و منهیّ از معروف و منکر، احتمال تأثیر در امر به معروف و نهی از منکر، اصرار و پافشاری بر انجام کار، ایمنی از ضرر، فروعات شرط ایمنی از ضرر، اجتناب آمر و ناهی از محرمات، مکلّف بودن آمر، ناهی، مأمور و منهیّ»؛ مراتب انکار «انکار به قلب، انکار به زبان، انکار با دست، ترتیب بین مراتب سه گانه»؛ زخم زدن و کشتن بدون اجازه‌ی امام، فروعات مسأله چهارم و پنجم.

برای تهیه این کتاب می توانید با شماره تلفن: 7736424-0251 تماس حاصل نموده و یا از طریق سایت www.ketabeparsi.com اقدام نمایید.

سایت آیت الله روحانی