اجراى امر به معروف و نهى از منكر را نبايد درباره بعضى اشخاص يا طبقات، موقوف ساخت. و فقط در حق ضعفا و طبقات پايين اجتماع معمول داشت; زيرا معنى اين حرف آزاد گذاردن و مطلق العنان ساختو اقويا و صاحبان نفوذ در نيل به مطامع شخصيه و مقاصد نفسانيه و تجاوز و ستم در حق زيردستان و بيچارگان است. و مفسده آن اگر از مفسده مطلق العنانى عموم بيشتر نباشد از آن كمتر نيست، لذا دين مقدس اسلام به هر كس اجازه داده است كه امر به معروف و نهى از منكر نمايد و در آن رعايت مناصب و مراتب ظاهريه و امتيازات و افتخارات موهومه را لغو نموده است.

امر به معروف و نهى از منكر وظيفه اشخاص يا طبقه معينى نيست، با حصول شرائط، هر كسى بايد اين وظيفه را انجام دهد دين اسلام در اين خصوص نه تنها همه افراد را آزاد گذارده و به هر مسلمانى اجازه مى دهد كه در اجراى مقررات اسلامى نظارت كند و ديگران را در ترك وظيفه مؤاخذه نمايد، بلكه بر همه افراد واجب نموده كه به نيكى امر و از بدى نهى نمايند و همه را در اداى اين تكليف مسئول مى شمارد، چنانكه از پيغمبر اكرم ـ صلّى الله عليه وآله ـ روايت شده است كه فرمود:

«كلّكُم راع وكلّكم مسئولٌ عن رعيّته»(1)

يعنى: «همه شما راعى هستيد و همگى از رعيّت خود مسئوليد».

و شايد به همين ملاحظه باشد كه در قرآن مجيد راجع به وصيّت به حق و وصيت به صبر صيغه تفاعل آورده شده است:

«وَتَواصَوْا بِالْحَقّ وَتَواصَوْا بِالصَّبْرِ»(2)

بلى، البته كسى كه امر به معروف و نهى از منكر مى كند بايد داراى صلاحيت اخلاقى و علمى باشد، يعنى حال تحمل و بردبارى و صبر داشته باشد و به خوبى كارى كه به آن امر مى كند و زشتى آنچه از آن نهى مى نمايد عالم و دانا باشد، ولى مقصود اين است كه اين وظيفه فقط در عهده طبقه و جمعيت خاصّى مانند علما و روحانيون نيست، بلكه هر كسى با تحقّق شرايطى كه بعداً ـ انشاءالله تعالى ـ ذكر خواهد شد مكلّف است در اصلاح جامعه و امر به معروف و نهى از منكر جديت و كوشش داشته باشد و منتظر اقدام ديگران نباشد، زيرا بطورى كه از آيات شريفه و احاديث و اخبار، استفاده مى شود امر به معروف بر عهده عموم گذارده شده و هر مسلمانى با تحقّق شرايط، در ترك آن مسئول است.